رومن رولان در سال ۱۸۶۶ در شهر کلامسی، در ایالت بورگونی، در خانوادهٔ بورژوایی مرفهی به دنیا آمد.
در چهارده سالگی به همراه خانوادهاش برای تحصیل راهی پاریس شد. در نوجوانی با افکار باروخ اسپینوزا آشنا شد و لئو تولستوی را کشف کرد. در ۱۸۸۹ در رشتهٔ تاریخ ادامه تحصیل داد و در ۱۸۹۵ به رم رفت و در رشتهٔ هنر مدرک دکترا گرفت. رسالهٔ دکتریِ او دربارهٔ تاریخ اپرای اروپا پیش از ژان باتیست لولی و آلساندرو اسکارلتی است.
پس از اخذ دکترا، سه سال در «مدرسهٔ عالی» به تدریس تاریخ هنر اشتغال داشت و از آن پس دورهای کوتاه در دانشگاه سوربن تاریخ موسیقی تدریس کرد و سپس در ۱۹۱۲ به نوشتن روی آورد و طی هشت سال، تا ۱۹۰۴، رمان ۱۰جلدی ژان کریستف را به رشتهٔ تحریر درآورد.
رومن رولان انسان صلحدوستی بود. او به دعوت ماکسیم گورکی در سال ۱۹۳۵ به شوروی رفت و با استالین ملاقات داشت. علیرغم تمایل به اندیشههای مارکس، علیه استالین و حکومت شوروی مقالات متعددی انتشار داد. در ۱۹۱۴ به سوئیس رفت و ۲۳ سال از عمر خود را در آنجا گذراند. در همانجا با مهاتما گاندی آشنا شد.
زندگی خصوصی :
او دو بار ازدواج کرد. بار اول در ۱۸۹۲ با کلوتیلد برئال، که نُه سال بیشتر دوام نیاورد، و بار دیگر، پس از ۳۳ سال تنهایی، در ۱۹۳۴ با ماری کوادچف ازدواج کرد، که این ازدواج تا پایان عمر رومن ادامه یافت.
آثار :
نمایشنامه :
تراژدیهای ایمان (۱۹۰۹): شامل سن لوئی (۱۸۹۷)، آئرت (۱۸۹۸)، پیروزی خرد (۱۸۹۹)
تئاتر انقلاب (۱۹۰۹): شامل ۱۴ ژوئیه (۱۹۰۲)، دانتون (۱۹۰۰)، گرگها (۱۸۹۸)، زمان آن خواهد رسید (۱۹۰۳)
لیلولی (۱۹۱۹)
دیکه دوندن
زندگینامه:
بتهوون (۱۹۰۳)
هندل (۱۹۱۰)
زندگی میکل آنژ (۱۹۰۶)
زندگانی تولستوی (۱۹۱۱)
گاندی (۱۹۲۴)
میت
تاریخ موسیقی:
تاریخ اپرای اروپا پیش از ژان باتیست لولی و آلساندرو اسکارلتی (رسالهٔ دکتری او بود)
موسیقیدانان دیروز و موسیقیدانان امروز
رمان :
پلاکِ خانهٔ رومن رولان
ژان کریستف (۱۹۰۴)
جان شیفته (۱۹۲۳)
کولا برونیون
سفر درونی
سایر :
فراتر از جنگ
پیغمبران هند جدید
داستانهای زیبای من
پیشگامان (مقالات)
یادداشتهای زمان جنگ
خاطرات جوانی
جزیره ای در توفان